Les 17: belooft of beloofd
Don Quichot trekt ten strijde!
Het is vrijdag en de weersvoorspellingen voor het weekend zijn gunstig. Er is veel te beleven dit weekend, ook voor de mensen die niet naar Pinkpop gaan. Als je je verheugt op het weekend, is het dan:
A. Het belooft een mooi weekend te worden of
B. Het beloofd een mooi weekend te worden?
Eén van de werkwoorden waarbij ik heel vaak d’s en t’s verkeerd zie staan, is beloven: belooft en beloofd lopen behoorlijk door elkaar. Net als verhuizen is dit een lastige, vooral voor mensen die ’t Kofschip danwel ’t Fokschaap wel kennen, maar net niet helemaal goed toepassen. Daar komt bij dat beide vormen – beloofd en belooft – in onze taal voorkomen en er dus allebei op zich goed uitzien.
Is het nou ‘Ik heb beloofd te stoppen met roken’ of ‘Ik heb belooft te stoppen met roken’?
Is het ‘Het beloofd een mooie dag te worden’ of ‘Het belooft een mooie dag te worden’?
En waarom in vredesnaam?
Om dit te begrijpen, heb je kennis nodig van drie dingen: persoonsvormen, voltooid deelwoorden én het ezelsbruggetje ’t Kofschip (maar dan goed). Tja, als je het goed wilt doen, moet je er wel wat voor over hebben. Helaas.
1 – bepaal of het gaat om een persoonsvorm of een voltooid deelwoord.
Lees ook ‘help, wat is een voltooid deelwoord?’
- De persoonsvorm is de vorm van ‘beloven’ die hoort bij degene die iets belooft. Dus ‘ik beloof’; daar is het een persoonsvorm. Of ‘hij belooft’ of – zoals in de quizvraag – ‘het belooft’. Is het een persoonsvorm? Ga door bij 2.
- Het voltooid deelwoord komt nooit in z’n eentje. Daar hoort altijd een ‘hulpwerkwoord’; dat helpt het voltooid deelwoord om in de zin te staan. Zoals in ‘ik heb beloofd’; daar is ‘hebben’ het hulpwerkwoord en ‘beloofd’ het voltooid deelwoord. Of ‘dat is beloofd’; dan is ‘zijn’ het hulpwerkwoord. Nou ja, maakt verder niet uit. Ik hoop dat je snapt dat ‘beloofd’ dan een voltooid deelwoord is. Ga door bij 3.
2 – vervoeg de persoonsvorm.
(HELP, WAT ZEG JE NU, WANDA??! Ja, sorry, zo heet dat. Net zoiets als ‘schil de aardappelen’ in een recept. Ik probeer het duidelijk te maken. Doe anders de andere lesjes hierover nog een keer.)
Is het een persoonsvorm, dan is het met een t. Immers: derde persoon enkelvoud (wat ‘het’ is) is altijd met een t. Pak een ander werkwoord en je hoort het meteen: hij loopt, hij koopt, hij fietst, hij danst en ga zo maar door. Zie ook: ‘hij vermijd of hij vermijdt‘.
3 – vervoeg het voltooid deelwoord
Is het een voltooid deelwoord, dan komt ’t Kofschip – tegenwoordig Kofschiptaxietje – om de hoek kijken. Dat is makkelijker dan het lijkt, want juist bij een werkwoord als ‘beloven’ zit er een addertje onder het gras. Eigenlijk krijgen de meeste voltooid deelwoorden van zwakke werkwoorden (help, wat is dat???) een d op het eind. Een voltooid deelwoord van een zwak werkwoord krijgt alleen een t, als de laatste medeklinker van de stam van het werkwoord voorkomt in ’t Kofschip. Kun je het nog volgen?
In het geval van ‘beloven’ is de stam van het werkwoord ‘belov’, namelijk ‘beloven’ minus ‘-en’. En de v zit niet in ’t Kofschip! Dus het voltooid deelwoord van beloven is gewoon met een d. Dus niet ‘ik heb belooft’, maar ‘ik heb beloofd’. En ‘beloofd is beloofd’.
DUS: het goede antwoord is A! Geniet ervan.
Sorry maar nu ben ik echt in de war. Het is een voltooid deelwoord toch?
Maar wat ik zo gek vind is dat de stam niet beloof is maar belov? dus bij alle werkwoorden haal je gewoon de en weg. Alleen is het goede antwoord dan niet antwoord B? beloofd Het beloofd een mooi weekend te worden.
Heb al een punthoofd. 🙂
hoi Marlene, in de zin ‘het belooft een mooi weekend te worden’ is het een persoonsvorm en geen voltooid deelwoord. Vandaar.
En inderdaad, de stam van het werkwoord is belov en niet beloof.
Als je goed leert hoe je een voltooid deelwoord van een persoonsvorm onderscheidt en hoe je die dan moet vervoegen, dan kan het niet meer fout gaan. Succes!
Ik zit nog met 1 ding, waar ik maar niet uit kan komen. Ik vraag heel vaak aan iemand ‘beloofd?’. Zoiets vraag je ook wel eens met de woorden ‘goed?’of ‘oké?’. Ik vraag dus een bevestiging.
Nu vraag ik me af of dit correct Nederlands is. Daarnaast vraag ik me af hoe je zoiets schrijft. Schrijf je het dan met een d, omdat de complete zin kan zijn ‘is dat beloofd?’dus voltooid deelwoord door is. Maar ik kan ook bedoelen: ‘beloof je dat?’. Dan zou het ook stam+t = belooft kunnen zijn.
Het is met een d, omdat het inderdaad een verkorte versie is van ‘is dat beloofd’.
Prima uitleg !!!
hoi, het is ‘het doet wat het belooft’.
2018 kan nu al de boeken in als een fantastisch jaar en 2019 belooft nog beter te worden!
Is het dan ook met een D?
In de zin ‘2019 belooft nog beter te worden’ is 2019 het onderwerp van de zin en belooft de persoonsvorm. Het is de derde persoon enkelvoud, dus met een t.
en wat is de juiste vorm in de zin, Doen wat je beloofd hebt?
Of doen wat je belooft?
Dat is allebei goed. In de eerste zin is ‘beloofd’ een voltooid deelwoord en hebt is de persoonsvorm. Daarom is ‘beloofd’ daar met een d.
In de tweede zin is ‘belooft’ de persoonsvorm (tweede persoon enkelvoud). Daarom is het daar met een t.
Is het dan:
Gewoon doen wat je belooft of gewoon doen wat je beloofd?
Ik denk t : je belooft
Ja, want het is tweede persoon enkelvoud.
om de d of t te bepalen bij het voltooid deelwoord maak ik het woord langer:
hij heeft .. beloofd (hij beloofde .., dus d aan het eind)
genoemd (genoemde, dus d aan het eind)
gekweekt (gekweekte, dus t aan het eind)
Geen idee of dat houdbaar is maar het werkt volgens mij wel
Klopt, dat werkt! Ik merk in de praktijk echter wel dat niet iedereen dat verlengen goed doet, dus dan gaat het alsnog fout. Fijn dat het voor jou goed werkt!
Goedemorgen Wanda,
Ik zie net bij ons op de website het onderste staan. Voor mijn gevoel klopt het niet, maar het woord beloven staat aan het begin van de zin. Ga ik hier dan toch maar uit van belov?
“beloofd leerzaam en leuk te worden. Komt allen!”
Bedankt voor je reactie.
Gegroet Henk.
Beste Henk,
Dit zinnetje is eigenlijk een verkorte versie van ‘het belooft leerzaam en leuk te worden’
Het is dus gewoon derde persoon enkelvoud. Dat moet natuurlijk met een t, dus je gevoel klopt: zoals het er nu staat, is het niet correct.
Dat het aan het begin van de zin staat, is niet relevant; laat je niet in de war brengen 😉
Succes,
Wanda
Lastig, daarom nog een klein vraagje. De firma X doet wat het beloofd of belooft?
Ik hoop dat je dat zelf kunt bedenken met de uitleg ;-). Het is natuurlijk ‘De firma X doet wat het belooft.’ De firma X is derde persoon enkelvoud.
Prima uitleg! Het vereist inderdaad toch een redelijke basiskennis van de Nederlandse taal.
in mijn gedicht voor sinterklaas surprises heb ik deze zin: Het word iets leuk, ik heb het beloof(t)(d) is het dan met een t of d?
Hoi!
‘Het word iets leuk’ zou moeten zijn ‘het wordt iets leuks’ en het is ‘ik heb het beloofd’; het is immers een voltooid deelwoord.
Kun je aangeven waarom mijn uitleg in dit artikel voor jou niet duidelijk genoeg is? Ik wil het graag zo opschrijven dat iedereen het begrijpt.